Małoletni przedsiębiorca bez obowiązku płacenia składek ZUS – interpretacja przepisów i stanowisko ZUS

W związku z tym, iż coraz więcej młodych osób przed ukończeniem 18 roku życia, rozpoczyna działalność gospodarczą,  pojawiają się pytania dotyczące obowiązków wobec ZUS. Kluczowe stanowisko w tej sprawie zajął Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku, który 28 lutego 2025 r. potwierdził, że małoletni przedsiębiorcy nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym do momentu uzyskania pełnoletności.

Prowadzenie działalności przez małoletnich

Zgodnie z Kodeksem cywilnym (Dz.U. z 2024 r., poz. 1061 ze zm.), pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą ukończenia 18 lat . Osoby między 13 a 18 rokiem życia mają jedynie ograniczoną zdolność do czynności prawnych, co oznacza, że nie mogą samodzielnie podejmować działań prawnych wymagających pełnej odpowiedzialności – potrzebna jest zgoda przedstawiciela ustawowego.

Stanowisko ZUS – kluczowe argumenty

W wydanej przez ZUS interpretacji o znaku DI/100000/43/79/2025, powołał się on na przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 13 października 1998 r. (Dz.U. z 2025 r., poz. 350 ze zm.). Zgodnie z art. 6 ust. 1 oraz art. 8 ust. 6 tej ustawy, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

ZUS zauważył jednak, że z uwagi na brak pełnej zdolności do czynności prawnych, małoletni nie może faktycznie prowadzić działalności gospodarczej w pełnym zakresie samodzielnie, a tym samym nie uznaje się go za „osobę prowadzącą pozarolniczą działalność” w rozumieniu przepisów ubezpieczeniowych.

Potwierdzeniem tej interpretacji jest również orzecznictwo, m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 22 kwietnia 2009 r., w którym stwierdzono, że prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną wymaga posiadania pełnej zdolności do czynności prawnych. Oznacza, to że osoba fizyczna może samodzielnie i bez ograniczeń wykonywać wszystkie czynności prawne, takie jak zawieranie umów, nabywanie praw, zaciąganie zobowiązań i pozyskiwanie majątku. W przypadku małoletniego przedsiębiorcy, powyższe sprawy załatwiane są przy pomocy pełnomocnika, który posiada pełną zdolność do czynności prawnych.

Podsumowanie

Stanowisko ZUS daje jasność w sprawie obowiązków składkowych małoletnich przedsiębiorców – do dnia ukończenia 18 lat nie są oni objęci obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Choć mogą oni formalnie założyć działalność z pomocą pełnomocnika, to ich status prawny ogranicza obowiązki publicznoprawne w zakresie ubezpieczeń. Po osiągnięciu pełnoletności, należy pamiętać o obowiązkowym zgłoszeniu do ubezpieczeń i regulowaniu należnych składek.