Niedawno zapadł wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dotyczący rozliczenia podatku VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, a także importu usług i dostawy towarów. Jest to korzystny wyrok, pozwalający przedsiębiorcom na korygowanie rozliczeń i wnioskowanie o zwrot odsetek. Jak rozliczenie VAT z tytułu WNT czy importu usług wyglądało do tej pory? Co było problemem, przez który sprawą zajął się TSUE i co zmienia wyrok?
Problem z odliczaniem VAT
Od 1 stycznia 2017 roku obowiązują przepisy, według których brak zaraportowania w terminie tak zwanej transakcji objętej odwrotnym obciążeniem, a więc wewnątrzwspólnotowego nabywania towarów, importu usług i dostawy towarów, dla której podatnikiem jest nabywca, skutkował dla przedsiębiorcy brakiem prawa do uwzględnienia podatku VAT naliczonego w tym samym miesiącu, w którym należy wykazać podatek należny. Podatek VAT może być uwzględniany tylko na bieżąco, w momencie dokonywania korekty w zakresie podatku naliczonego.
Ponadto prawo do uwzględnienia VAT naliczonego przedsiębiorca traci, gdy nie zaraportuje danej transakcji w terminie do trzech miesięcy po upływie miesiąca, w którym w odniesieniu do kupionych towarów lub usług powstał obowiązek uiszczenia podatku. W praktyce niestety ujęcie tych transakcji we właściwym momencie i przedziale czasowym okazało się niemałym wyzwaniem.
Opóźnienia w raportowaniu nierzadko wynikają z przyczyn niezależnych od samego podatnika. Spóźnione zaraportowanie transakcji może skutkować powstaniem zaległości podatkowej, a to powoduje konieczność opłacania odsetek. Dochodziło więc do sytuacji, w których podatnicy przez zwlekanie z dostarczeniem faktury przez zagranicznego kontrahenta, byli zmuszeni do skorygowania VAT-u należnego z tytułu WNT i wykazania go wstecznie, w okresie, gdy powstał obowiązek jego opłacenia. VAT naliczony był z kolei rozliczany w bieżącej deklaracji, co prowadziło do zaległości przy opłacie podatku należnego i obciążania podatników, niewinnych w całej sytuacji, odsetkami do zapłaty.
Przełomowy wyrok TSUE
Obowiązujące dotąd przepisy były przedmiotem wielu sporów, które toczyły się na drodze sądowej. Żaden spór jednak nie doprowadził do wypracowania jednolitej linii orzeczniczej. Z tego powodu WSA w Gliwicach zdecydował się skierować pytanie prejudycjalne do TSUE. Trybunał dokonał więc oceny zgodności omawianych przepisów z przepisami unijnymi. 18 marca 2021 roku wydany został wyrok, który okazał się przełomowy dla wielu przedsiębiorców. TSUE uznał bowiem, że przepisy unijne stoją na przeszkodzie w stosowaniu obowiązujących w Polsce przepisów krajowych. W uzasadnieniu wyroku Trybunał podał, że krajowe uregulowanie, które nie pozwala systematycznie odliczać podatku VAT należnego związanego z WNT w tym samym okresie, w którym ta sama kwota podatku powinna być rozliczona, bez możliwości uwzględnienia istotnych okoliczności i dobrej wiary podatnika, wykracza poza to, co jest niezbędne do prawidłowego poboru VAT oraz zapobiegania oszustwom podatkowym. Mimo tego, że pytanie prejudycjalne dotyczyło tylko WNT, eksperci są zdania, że wyrok dotyczy jednak wszystkich transakcji objętych odwrotnym obciążeniem, gdyż przepisy dotyczące wszystkich tych transakcji są niemal identyczne.
Przyjęcie przez Trybunał, że VAT naliczony i należny powinny być rozliczane przez podatników w tym samym czasie, prowadzi do wniosku, że żadna zaległość po stronie podatnika nie powstaje i żadne zapłacone odsetki nie należały się organom podatkowym.
Co daje wyrok podatnikom?
Ten korzystny wyrok daje podatnikom możliwość odzyskania zapłaconych nienależnie odsetek od VAT z tytułu WNT. Ponadto jest także możliwość wznowienia postępowań podatkowych, jeśli rozliczenia takie były przedmiotem w sporach z organami. Model rozliczeń VAT z tytułu WNT proponowany przez TSUE znacząco uprości także bieżące obowiązki podatników w postaci monitorowania momentu dokonania transakcji oraz otrzymania faktury i korygowania rozliczeń. Warto pamiętać, że rząd jeszcze przed wyrokiem planował usunięcie wątpliwych przepisów dotyczących importu usług (pakiet Slim VAT 2). W ostatecznej wersji pakietu nastąpi zapewne także usunięcie przepisów dotyczących WNT. Podatnicy jednak nie muszą na to czekać. Już mogą korygować rozliczenia i odzyskiwać odsetki.